Oprichting vereniging “De Hereeniging”
Vereniging De Hereeniging is in 1992 opgericht door bewoners van de Roemer Visscherstraat met als doel het behartigen van de belangen van de bewoners in de omgeving van het Vondelpark te Amsterdam. Op 11 juni 1993 zijn de statuten van vereniging De Hereeniging notarieel vastgelegd.
Directe aanleiding was de grootschalige uitbreidingsplannen van de jeugdherberg aan het Zandpad, erop gericht om aan het Vondelpark een groot nieuwe hotel te realiseren en een aantal huizen in de Roemer Visscherstraat met karakteristieke 19de-eeuwse architectuur te slopen.
De voorgevels van de panden aan de Roemer Visscherstraat zijn dankzij de bemoeienissen van de vereniging blijven staan, waarmee de straat – als een van de weinige straten in Amsterdam – zijn 19de-eeuwse karakter heeft behouden.
Ook daarna is de vereniging actief gebleven ter behartiging van de belangen van de bewoners en ter behoud van de leefomgeving. Meer daarover is beschreven onder de link “Activiteiten”.
Bob Bartelds tijdens een inspraakavond, voorzitter tot zijn overlijden in 2016.
Sociëteit “De Hereeniging”
De naam De Hereeniging verwijst naar de sociëteit die vanaf 1864 alhier was gevestigd. Deze sociëteit genaamd “De Hereeniging” huurde het terrein en de gebouwen van de vereniging Natura et Amicitia die de gronden had gekocht om daar een particulier park aan te leggen.
Het bestuur van herensociëteit De Hereeniging geportretteerd door Nicolaas van der Waay op het terras van de tuin van de sociëteit. In de verte zijn de torens van het Rijksmuseum te zien.
De sociëteit was vooral op muziek gericht (het Concertgebouw bestond nog niet). Er vonden regelmatig concerten plaats. Verder waren de zomerfeesten in de tuin beroemd. Er was bijvoorbeeld elk jaar een kersenpartij voor de kinderen van de leden en een kinderbal. Daarnaast organiseerde De Hereeniging kaart- en biljardavonden, whist- en kegelpartijen, en tweemaal per jaar een Bal-masqué. Bij de ochtendmuziek mochten wel kinderen worden meegebracht, maar geen dienstboden. Bij de avondmuziek was het meenemen van kinderen niet toegelaten. De leden mochten dames als introducées meenemen, maar geen heren.
De tuin van De Hereeniging grensde aan het nieuwe Vondelpark, dat ook in 1864 was aangelegd. De Hereeniging heeft lange tijd (tot haar opheffing in 1890) de verbinding van de wijken West en Zuid, de verbinding tussen de Van Baerlestraat en de Eerste Constantijn Huygenstraat, die dwars door haar idyllische tuin zou moeten komen, tegengehouden.
De Hereeniging had meer dan 1.000 leden. De contributie bedroeg in 1871 f. 15,- en in 1889 f. 20,- (ongeveer een maandloon voor een handwerksman), dus de leden behoorden zeker tot de gegoede burgerij.
Uit het archief van De Hereniging (thans berustend onder het Stadsarchief van de gemeente Amsterdam) blijkt dat het vanaf 1866 financieel roerige tijden zijn geweest. In 1866 is door de leden van De Hereeniging besloten tot aankoop van de lokalen en de tuin van de vereniging Natura et Amicitia voor f 70.000,-. Die aankoop is er toen evenwel – om redenen die niet uit het archief blijken – niet van gekomen.
Op 17 oktober 1870 is door het bestuur een nieuw besluit aan de leden van De Hereeniging ter stemming voorgelegd, inhoudende de aankoop van de grond voor de bouw van een weeshuis voor wederom het bedrag van f 70.000,- waarvoor een lening zou worden uitgeschreven tegen 4% rente. Dit voorstel is door de leden verworpen en tevens is toen om nu onbekende redenen besloten tot ontbinding van de sociëteit per 1 mei 1871. Die ontbinding is er blijkbaar ook niet van gekomen, want uit latere stukken blijkt dat de sociëteit met haar activiteiten is doorgegaan.
In 1872 heeft de vereniging Natura et Amicitia onderwijl een gedeelte van de gronden verkocht en is de Diaconie weeshuis der Nederduitsche Hervormde Gemeente aan de Tesselschadestraat gebouwd (gereed in 1883). In 1882 is door de vereniging Natura et Amicitia voor de sociëteit een nieuwe concertzaal gebouwd met de hoofdingang aan de Vondelstraat nr. 11. Dit had voor de sociëteit een hogere huur tot gevolg waardoor de contributie werd verhoogd naar f 20,-.
Uit het volgende stuk in het archief blijkt dat de leden van De Hereeniging op 30 november 1889 hebben besloten tot ontbinding van de sociëteit. Ditmaal was het wel een besluit met gevolg, want uit een brief van het bestuur aan de leden kort daarop blijkt dat een liquidatie-commissie was benoemd en dat er onvoldoende geld was om het aangekondigde kinderbal van 8 maart 1889 nog door te laten gaan. Hoewel dit niet uit het archief blijkt, is aannemelijk dat na de opening van het Concertgebouw in 1888, voor sociëteit De Hereeniging, die het immers vooral moet hebben van de concertzaal en de muziekavonden, veel minder belangstelling bestond. In maart 1890 zijn de gronden bij openbare veiling in het verkooplokaal Frascati aan de Nes verkocht.
Aanleg Roemer Visscherstraat
Door de kopende projectontwikkelaars is vervolgens over die terreinen de Roemer Visscherstraat aangelegd.
Waar bevond zich het sociëteitsgebouw precies? Dat is te zien op een kaart van Amsterdam uit 1875, van vóór de aanleg van de Tesselschadestraat en met nog het oude sociëteitsgebouw:
En op een kaart uit 1883, van na de aanleg van de Tesselschadestraat en met het nieuwe weeshuis gelegen tussen de Tesselschadestraat en het Zandpad (maar met nog het oude sociëteitsgebouw:
Na de bouw van de nieuw concertzaal in 1883 bevond het sociëteitsgebouw zich zoals te zien op een kadastrale tekening uit 1883:
En zoals te zien op een foto uit 1886 van de nieuwe concertzaal was de hoofdingang aan de Vondelstraat nr. 11 (zie rechts van het hek):
Uit deze afbeelding volgt dat het nieuwe gebouw zich bevond ter hoogte van de huizen Roemer Visscherstraat 4 – 16:
